Sentinelprocedure

Bij een operatie voor borstkanker wordt niet enkel de tumor verwijderd, maar ook de okselklieren. De kans bestaat immers dat er in de okselklieren aanwezig zijn die reeds door de tumor zijn aangetast.

In de lymfeklieren onder de oksel komen de lymfevaten van de borst en arm samen. Hier wordt de lymfe gefilterd. Als borstkanker zich uitzaait, gebeurt dat in verreweg de meeste gevallen in eerste instantie naar de lymfeklieren in de oksel. De lymfeklieren fungeren dus ook als een eerste filter van de zich uitzaaiende borstkankercellen, met als doel ze tegen te houden. Hoe groter de tumor of hoe agressiever de tumor, hoe meer kans op uitzaaiingen in de okselklier. Het is belangrijk om deze klieren te verwijderen, enerzijds om te voorkomen dat deze aangetaste klieren verder zouden groeien tot een groot tumoraal proces in de oksel, en anderzijds om te weten of de klieren aangetast zijn. Dat laatste heeft een belangrijke voorspellende betekenis en vaak zal dat de reden zijn om na de ingreep bijkomende behandeling (chemotherapie, radiotherapie op de oksel) toe te dienen.

Omdat men tot voor enkele jaren niet kon weten welke okselklieren in verband staan met de borst en welke niet werden zoveel mogelijk klieren uit de oksel verwijderd (soms meer dan 20). Men noemt dat een okselklieruitruiming. Hierbij worden alle lymfeklieren die lymfe draineren vanuit de borst verwijderd. De lymfeklieren liggen in vetweefsel wat in zijn geheel wordt verwijderd. De belangrijke zenuwen en bloedvaten blijven gespaard. Na het wegnemen van het okselvet ontstaat er een holte. Een vacuumdrain zuigt na het sluiten van de wond overtollig wondvocht (bloed en lymfe) af. Die drain moet soms een aantal dagen aanwezig blijven.

Omdat vaak bleek dat geen enkele van die klieren aangetast was en omdat dergelijk okselklieruitruiming niet zelden aanleiding gaf tot ongemakken zoals lymfeoedeem (vochtophoping) van de arm, zocht men naar een mogelijkheid om de okselklieren op een meer selectieve wijze weg te nemen. Daarom werd een nieuwe techniek uitgedokterd: de sentinelprocedure.

Voor de ingreep spuit de arts een radioactief gemerkte stof (tracer) in de tumor of in de nabijheid van de tumor. Het product vloeit via de lymfevaten naar de lymfeklieren zoals ook tumorcellen dat kunnen doen. Beeldvorming (scintigrafie) kan de sentinelklier(en) zichtbaar maken. Op de plaats waar de sentinelklier zich bevindt, plaatst de arts een merkteken op de huid met een kleurenstift.

Tijdens de ingreep zal de chirurg dan met een speciaal toestel (een gammaprobe) de radioactieve klier(en) opsporen en verwijderen.

Soms wordt tijdens de ingreep ook een blauwe kleurstof ter hoogte van de borst ingespoten met hetzelfde doel, namelijk de eerste drainerende lymfeklier(en) opsporen. In sommige gevallen gaat het om één enkele sentinelklier, maar vaak zijn er twee of meer van dergelijke sentinelklieren. De sentinelklierprocedure kan bij een groot aantal patiënten een volledige okselklieruitruiming besparen. Als de ingreep gepland is in de late voormiddag of namiddag, wordt de tracer ingespoten nog dezelfde dag 's morgens. Als de ingreep reeds vroeg in de morgen gepland is, wordt de tracer toegediend daags voordien, in de late namiddag.